กุสโลบาย (๗๕๓)

กุสโลบาย ว. คำนามวิเศษ ว่าอย่างเดียวกับ คำศัพท์ “กุศโลบาย” เป็นมาโดยมากแล้ว ฉะนั้น แต่ว่า การเขียนแบบนี้ เป็นแต่การเขียนอย่างเก่า ในนิสัยคนไหนใครใกล้หนังสือบาลี หรือในผู้ใดที่หนักไปในทางภาษาบาลี ก็มักจะเขียน ศ อักษร จรดเขียนจดลงไป เป็น ส อักษร ไปเสียทั้งหมด ทั้งนั้น, เพราะว่า แปลงมาจากที่นั้น แทบจะทั้งสิ้น, โดยมาก แปลแล้ว ก็ต้องแปรเอาความหมายเหมือนกัน, คือ อุบายวิธี เล่ห์กลที่ดี เล่ห์เหลี่ยมตามกลวิธีในการที่จะต้านทาน เอาชนะความชั่วร้าย ขจัดทุกข์ หรือตลอดไปถึงวิธี ที่จะสร้างความสุขให้สถาพร เรียกชื่อว่า อุบาย นั้น คือกุศล

ตัวอย่างการใช้งาน : ตัวอย่าง เกณฑ์กำหนด เตือนสอนกัน ลงไปในทางความชอบพอ ด้วยต้องให้ไปทางดี ปรากฏอยู่ในหนังสือ มี จึงไม่ใช่ว่าใครต่อใครก็จะใช้ ศ อักษร ไปซะทั้งหมดซะเลยทีเดียว เช่นว่า ปรากฏมาด้วย พุทธชาดก ทุมเมธะชาดก และกถาวัตถุ ว่าไปตามลำดับ ประโยค “... ด้วยกุสโลบายอันแนบเนียนนี้ ตลอดเวลาที่พระโพธิสัตว์ครองราชสมบัติอยู่ ...” และ “... กุสโลบายการคัดเลือกลัทธิที่เป็นธรรมวาที ...” ดังนี้. เป็นบทที่ปรากฏ ให้พบ ให้เห็นได้

ที่มา : แลหากว่า เป็นไปตามหัวข้อ คำแปล ศัพท์พจนานุกรมราชบัณฑิต ว่าแต่สังสกฤต ว่ามาจากอย่างนั้น ตรวจตาม อ่านตรวจดู เห็นควรจะไม่ค่อยถูกทั้งหมด ตลอดเท่าใด เช่นนั้น เพราะว่า คนมักคัด มักเขียน ด้วย ส อักษร ก็ยังมี ยังปรากฏด้วยตัวนักหนังสือเอง ก็มักที่จะยังเขียนอยู่ เมื่อว่าถึงภาษิต ความยิ่งต้องอิงไปตามแต่บทหนังสือทางบาลีก็ยังแต่โดยมาก, อย่างว่า คำศัพท์จะแสดง เสียงอักขระมคธไว้ด้วยแล้ว เช่น จะเขียนว่า (พิมพ์) กุสโล จ ชหาติ ปารปกํ ฉะนั้น ดังนี้. ลงซึ่งว่า คำว่า “กุศล” เป็นอย่างนี้ ทั้งหมด หากว่า ต้องจดลงอักขระ ตามภาษิต (กุสล) ฉะนั้น ก็ยังต้องลง ส อักษร กันอยู่ทั่ว ๆ ไป ทั้งสิ้น ทั้งการที่จะให้เขียน ว่า “กุสโลบาย” อย่างไร ตัวบท ก็เป็นดั่งประโยคตัวอย่าง ที่หนังสือได้ออกนำ ยกความมาไว้ให้เห็น ตามความดี ไปด้วยพร้อมกัน นัยทั้งสองอย่าง ใครจะเขียนว่าอย่างไร ก็ได้มีให้เห็นอยู่บ้าง ตามตัวอย่างนั้นแล้ว