ขุมทรัพย์ (๗๑๕)

ขุมทรัพย์ น. ตามแจ้งทีแรก นั้น ลงว่า “แหล่งที่มีทรัพย์สินมากมายหรือเป็นที่รวมทรัพย์สิน” ตามการแจ้งความเห็น ลงเป็นที่สอง ดังนี้ ความว่า “พอให้เห็นด้วยอยู่บ้าง เป็นอันว่า เพิ่มเติมความหมายเสีย เพราะว่า เมื่อได้แจ้งเข้ามา แล้ว คงพอเป็นแต่ลูกคำ ตามต่ออันต้น เป็นคำที่มีอยู่เดิม ในราชบัณฑิตของเรา พบว่ามีแต่คำว่า “ขุม” ลงแปลว่า หลุม หรือหน่วยหนึ่ง ตามอ้าง ว่าขุม นั้น ๆ, จะพาเกี่ยวกับคำว่าตีขลุม หรือไม่ ก็ควรแต่ จะดูตามความหมายไป ซึ่งข้าพเจ้าก็เห็น แต่ไม่แน่ใจนัก ว่าจะอย่างไร, ฉะนั้น จึงควรจะสรุปแค่ว่า คนโบราณ เรา มักจะเอาทรัพย์ฝังดินไว้ คือ ขุดหลุมฝังเอาไว้นั่นเอง, ทรัพย์ที่ฝังลงไปในสุสาน หลุม หรือในบ้านเรือน ในอู่ รวมลงในกองคลังมหาสมบัติ ของเรือนนั้น หากมี ก็ควรจะให้เรียกว่า “ขุมทรัพย์” ได้, และว่า แหล่งที่เกิด คือ อู่ข้าว อู่น้ำ คำว่า “แหล่งที่เกิด” คำนี้ ก็พึงควรที่จะเรียกว่า “ขุม” ก็ได้ เพราะชื่อว่า อู่ข้าว อู่น้ำ ย่อมต้องเป็นขุมทอง ตกมาแก่ปากท้อง ของประดาชาวพระนคร และราษฎรทั่วทั้งแผ่นดิน”

ตัวอย่างการใช้งาน : พระไตรปิฎก ตามแต่บทพระอักษรสยาม ให้ตัวอย่างไว้ ดังนี้ มีมากหลายแห่ง แต่เฉพาะยกมาอย่างหนึ่ง ว่า เรื่อง ทุนนอน อันเกิดมาแต่ขุมทรัพย์ อาทิ กล่าวแล้ว “กษัตริย์เหล่าใด มีพระราชทรัพย์อย่างต่ำประมาณร้อยโกฏิอันเป็นทุนนอน และได้ตั้งขุมทรัพย์ไว้ ๓ หม้อ กระทำให้เป็นกองในท่ามกลางเรือนเพื่อประโยชน์แก่การใช้สอย กษัตริย์เหล่านั้น ชื่อว่า ขัตติยมหาศาล.” ตามประการฉะนี้ กล่าวมาแต่พระอรรถกถาจารย์ ยังแต่จะหาดูว่า เป็นคำพระพุทธวจนะ ด้วยหรือไม่ เช่นนั้น เพียงแต่รอไว้ก่อน ตนเองยังไม่ได้ให้ค้นไปถึง

ที่มา : ที่จะอ้าง ในพระไตรปิฎกมีมากอยู่ แล้วแต่จะพบ หากว่าจะเกณฑ์กันออกนิทาน หรือการละครว่าควรจะอวดไว้บ้าง ท่านก็จงให้ดูไปแต่หอพระสมุดฯ ดังนั้น ก็คงจะเห็นได้ แลได้ ดูได้ตามต้องการแก่สิ่งที่ควรจะต้องใช้